Il-Bagħal taż-Żunżan (Vespa orientalis) huwa speċi indiġena fil-gżejjer Maltin. Però, dawn l-aħħar snin qed ikun hawn żieda qawwija fil-popolazzjoni tagħhom. Din saret allarmanti. Għalkemm fil-passat jidher li dan kien speċi rari lokalment, fiż-żmien riċenti ż-żieda fil-firxa u numri huma sinjifikanti. Dan qed iwassal sabiex din l-ispeċi issir problematika u tkun ta’ theddida għall-apikultura lokali kif ukoll għan-nies inġenerali. Bagħal taż-Żunżan wieħed jista’ joqtol sa erbgħin naħla kuljum! Mil-lat ta’ konservazzjoni tan-Naħal Maltija li hi endemika għal gżejjer Maltin, dan l-insett qed ukoll iservi ta’ theddida ghax idgħajjef il-kolonji lokali.
“Dan qed iwassal sabiex din l-ispeċi issir problematika u tkun ta’ theddida għall-apikultura lokali…”
In-Naħla Maltija żviluppat strateġija ta’ difiża u kapaċi tattakka u toqtol lill- Bagħal taż-Żunżan. Meta t-theddidha tkun kbira, xi kolonji tan-Naħla Maltija kapaċi jissiġillaw il-kaxxa biż-żaftura biex ma jħallux lill-Bagħal taż-Żunżan jidħol ġewwa u joqtolhom. Pero, għalkemm in-naħla lokali għandha tipi t’adattament sabiex tipproteġi lilha nnifisha kontra dan l-insett, il-problema tant saret kbira li qas dawn m’huma biż-żejjed. Wieħed jista’ jargumenta li meta n-naħla tissakkar ġewwa m’hijiiex karatteristika tajba għax ma jkunx hemm ġbir ta’ nektar. F’dan it-tip t’ assedju n-naħla jkollha żewġ għażliet; jew tissakkar ġewwa u almenu tgħix, jew tinqered.
Minħabba din il-problema relattivament ġdida, in-naħħala ma jistgħux jagħmlu frieħ ġodda fil-perjodu fejn dan l-insett ikun attiv. Xi naħħala anke osservaw li meta l-attakk ikun kbir xi frieħ jitilqu mill-kaxxa. Minħabba f’hekk il-perjodu ta’ meta wieħed jista’ jagħmel frieħ tan-naħal sar limitat ħafna. Dan il-fattur inaqqas b’mod dirett is-sostenibbiltà tas-settur għax ma jkunx hemm biż-żejjed tiġdid fil-kolonji tan-naħal minn sena għal oħra.
F’ dan il-vidjo naraw in-naħal fil-process li jħalli l-kaxxa biex jevita l-assedju mill-Bagħal taż-Żunżan. Ftit wara dan il-video din il-kaxxa spiċċat bla naħal għax abbanduna l-post.
Sfortunatament, s’issa jidher li din il-problema n-naħħala sa jkollhom jiffaccjawha waħedhom. Fit-30 ta’ Awwissu 2022 informajna lill Awtorità għall-Ambjent u Riżorsi (ERA); Ministeru għall-Ambjent, l-Enerġija u l-Intrapriża; Ministeru għall-Agrikoltura, is-Sajd u d-Drittijiet tal-Annimali, bil-miktub u sal-lum għadna qed nistennew risposta.
Int, bħala naħħal x’tista’ tagħmel biex iżżid iċ-ċans li ssalva l-kolonji tan-naħal u timmitiga kemm jista’ jkun din il-problema?
1) Tagħmilx frieħ tan-naħal iktar tard minn Mejju u meta tagħmel il-frieħ assigura li hemm numru sostanzjali ta’ naħal, ħalli kif jibda’ l-assedju tal-Bagħal taż-Żunżan (f’Awwissu u li jdum sa xi nofs Ottubru) ikollhom popolazzjoni kbira biżżejjed. Importanti li tibqa’ titma’ lill-frieħ ħalli dawn iżidu fin-numru ta’ naħal. Nifhmu li din hi problema għax qsar ħafna l-perjodu ta’ meta jistgħu jsiru l-frieħ. Meta nikkunsidraw li minħabba l-bioloġija ta’ kif jitgħammar in-naħal, hu diffiċli li jsiru frieħ ġodda iktar tard fil-ħarifa u fix-xitwa.
2) Proteġi lill-frieħ billi tara li l-kaxxa ma tkunx kbira u l-entratura tkun żgħira ħafna. B’hekk in-naħal ikollu iktar kontroll fuq l-ispazju intern u tkun iktar diffiċli għall-Bagħal taż-Żunżan li jidħol fil-kaxxa.
3) Aqta’ inqas għasel (u nagħtu iktar ikel) biex in-naħal ikollu biex jgħix waqt l-assedju li fih jew joqgħod ġewwa jew joqgħod jinħela jiġġieled mal-Bagħal taż-Żunżan. Intrinsikament, dan jagħmel is-settur inqas sostenibbli għax mhux talli n-naħal qed jitlef milli jiġbor in-nektar tal-Ewkaliptus li jwarrad f’dan il-perjodu u għalhekk qed iffiser staġun inqas ta’ għasel. Imma n-naħħal qed ikollu jidħol għal spejjeż addizzjonali biex jitma’ lin-naħal u/ jew ma jiġborx għasel. Apparti li t-telf ta’ ħafna naħal ifisser tnaqqis fil-popolazzjoni tal-kolonji, liema kolonji ma jkunux jistgħu jkunu produttivi biżżejjed fl-istaġun tal-għasel li jkun imiss.
4) Ara li trabbi n-naħla endemika Maltija (Apis mellifera ruttneri) għax din hi l-aktar waħda addattatha għal din is-sitwazzjoni. Importanti wkoll li ma jiġix importat naħal minn barra, sabiex mhux biss nevitaw l-introduzzjoni ta’ mard u pesti ġodda imma wkoll ma ntellfux l-adattament li għandha n-Naħla Maltija minħabba taħlit ma’ subspeċi barranin, li wkoll jagħmel lis-settur inqas sostenibbli.
5) B’responsabiltà, jistgħu jsiru nases sabiex jinqabad dan l-insett. Però huwa wkoll importanti li nassiguraw li dawn l-istess nases ma jkunux ta’ periklu għal xi speċi oħra.
Foundation for the Conservation of the Maltese Honey Bee 
Leave a comment